Vitamin: Dinh Dưỡng Cần Thiết Cho Sức Khỏe Và Sản Xuất
Dinh dưỡng về vitamin đã được hiểu rõ và đã có nhiều nghiên cứu tổng hợp về đề tài này qua nhiều năm. Vitamin đã mang lại nhiều công cụ có giá trị để đảm bảo vật nuôi có cơ hội tốt nhất phát triển theo tiềm năng di truyền vốn có về sức khỏe, tăng trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn. Vitamin không chỉ đóng góp vào kinh tế sản xuất và chính sách bảo vệ sức khỏe động vật mà còn giữ một vai trò quan trọng trong việc giảm khí thải carbon từ trại chăn nuôi và từ hoạt động sản xuất thức ăn.
Vitamin thường được bổ sung vào chương trình thức ăn với các hỗn hợp premix, thông thường, vitamin được bổ sung với hàm lượng 2,5kg/tấn thức ăn hỗn hợp. Hàm lượng của một loại vitamin cụ thể nào đó thường khoảng 5 - 50g/tấn thức ăn thành phẩm, độ chính xác của sự phối trộn hỗn hợp và thức ăn phải cẩn thận, được kiểm soát bởi những nhà sản xuất vitamin, premix, thức ăn hỗn hợp và người chủ trại tự trộn thức ăn tại nhà.
Vitamin - hoặc như khái niệm chúng ta đã biết một thời gian "các amine quan trọng" - có một loạt các tác động trong chương trình thức ăn động vật, từ mức thấp nhất, khi sự thiếu hụt gây nên các triệu chứng rõ ràng (các triệu chứng này đã được mô tả), đến mức tác động trung bình trên năng suất của động vật. Và cuối cùng, vitamin được sử dụng ở mức cao nhằm mục đích tăng cường đáp ứng miễn dịch hoặc chất lượng thịt.
Trong chương trình thức ăn hỗn hợp, ngành công nghiệp thường sử dụng theo xu hướng thứ hai. Hình 1 minh họa hàm lượng các vitamin được sử dụng theo yêu cầu tăng trưởng cho heo con sau cai sữa. Cần hạn chế bổ sung ở mức tối đa hay tối thiểu, tuy nhiên cần tính toán tối ưu để tối đa hóa lợi nhuận.
Vitamin - định nghĩa và chức năng
Trước tiên, một số khái niệm cơ bản về chức năng của vitamin. Vitamin là hoạt chất thiết yếu cho sự sống cũng như sự phát triển tốt của động vật, được bổ sung cho heo con, heo choai/ heo thành thục, nái và nọc. Vitamin có hai đặc điểm cơ bản đó là:
- Nhu cầu hằng ngày mỗi loại vitamin là rất nhỏ - thường đo lường bằng mg hoặc µg.
- Vitamin là các hợp chất hữu cơ và vì vậy vitamin khác với các loại khoáng vi lượng.
Vitamin và chức năng xúc tác: vitamin có thể xúc tác quá trình tổng hợp hoặc phân giải các chất, vì vậy vitamin giữ vai trò chính trong việc kiểm soát hoạt động biến dưỡng của cơ thể. Vitamin cần thiết cho đảm bảo sức khỏe của vật nuôi và các hoạt động chức năng sinh lý bình thường như sự tăng trưởng, phát triển cơ thể và sinh sản. Phần lớn vật nuôi không thể tự tổng hợp vitamin và chúng cần được bổ sung vitamin thông qua thức ăn.
Bảng 1 mô tả các vitamin thiết yếu cho dinh dưỡng của động vật và chức năng cơ bản của mỗi loại. Trong số các hợp chất này có nhiều hợp chất ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn và tình trạng sức khỏe của vật nuôi - nói cách khác, vitamin có một ảnh hưởng quan trọng đến năng suất tổng thể và lợi nhuận của vật nuôi.
Bảng 1: Phân loại vitamin
| ||
Vitamin tan trong chất béo
|
Chức năng
| |
Vitamin A
|
Retinol
|
Kiểm soát độ ngon miệng, sinh sản, quá trình sinh tinh.
|
Vitamin D
|
Calciferols
|
Tăng trưởng của xương, tăng trọng, ngon miệng.
|
Vitamin E
|
Tocopherols
|
Chống oxy hóa, phát triển tim, chức năng miễn dịch, tình trạng sức khỏe, sinh sản.
|
Vitamin K
|
Phylloquinone
|
Đông máu, giảm thiếu máu.
|
Vitamin tan trong nước
| ||
Vitamin B1
|
Thiamine
|
Tăng trọng, ngon miệng.
|
Vitamin B2
|
Riboflavin
|
Ngon miệng, tăng trọng, các đặc tính của lông và da.
|
Vitamin B6
|
Pyridoxine
|
Ngon miệng, tăng trọng, các đặc tính của lông và da.
|
Vitamin B12
|
Cobalamine
|
Tăng trọng, ngon miệng, hiệu quả sử dụng thức ăn, số lượng heo con sinh ra, khả năng sống của heo con.
|
Vitamin PP
|
Niacin
|
Tăng trọng, ngon miệng, FCR, các đặc tính của lông.
|
Vitamin B5
|
Pantothenic axit
|
Sử dụng thức ăn, tăng trưởng.
|
Vitamin M
|
Folic axit
|
Số lượng heo con sinh ra, khả năng sống của phôi, tăng trọng, ngon miệng.
|
Vitamin H
|
Biotin
|
Tăng trọng, ngon miệng, tổn thương ở chân.
|
Vitamin C
|
Ascorbic axit
|
Chống oxy hóa, sức khỏe sinh sản của nái.
|
Sự thiếu hụt vitamin trên heo
Sự thiếu hụt vitamin vẫn thường thấy tại các trang trại chăn nuôi heo. Các triệu chứng có thể là hoại tử năng do thiếu biotin, chảy máu ở rốn do thiếu vitamin C trên nái và chân sau bị xoạc do thiếu axit pantothenic.
Xem thêm: Vitamin và những vấn đề thiếu hụt trong chăn nuôi công nghiệp.
Xem thêm: Vitamin và những vấn đề thiếu hụt trong chăn nuôi công nghiệp.
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây thiếu hụt vitamin trên thú nhưng trước hết là do lượng thức ăn tiêu thụ không đủ (nguyên nhân quản lý), liên hệ chặt chẽ với việc cung cấp không đủ vitamin. Sự hiện diện của các chất ức chế hấp phụ vitamin trong thức ăn cũng là một nguyên nhân. Tổ hợp khẩu phần thức ăn không hợp lý và pha trộn thức ăn không tốt cũng là một vấn đề lớn. Tiêu hóa kém, hấp thụ kém do bệnh mãn tính và cấp tính cũng là các tác nhân quan trọng gây thiếu hụt vitamin.
 |
| Heo con bị bẹt chân do thiếu vitamin. |
Nhu cầu vitamin
Nhu cầu vitamin cụ thể rất khác nhau và bị ảnh hưởng bởi tương tác của các vitamin khi kết hợp cùng nhau. Vì vậy, vitamin không thể được xem xét đơn độc, mà phải được tính toán trong toàn bộ chương trình. Chẳng hạn như, vitamin tan trong chất béo, phải được bổ sung đúng tỉ lệ nếu không chúng sẽ cạnh tranh hấp thu vào ruột. Các vitamin tan trong nước là các yếu tố điều hòa biến dưỡng trung gian của protein, chất béo, chất bột đường (năng lượng), nếu thiếu hụt một chất nào có thể làm gia tăng nhu cầu của những chất còn lại.
Hình 2 minh họa mức độ phức tạp của sự tương tác giữa các vitamin và sự khó khăn để xác định nhu cầu riêng biệt đối với từng vitamin cụ thể. Hầu hết các vitamin được liệt kê trong Bảng 1 có chức năng tương tác trong quá trình biến dưỡng năng lượng thông qua chu trình Krebs và trong sự tổng hợp protein và tạo nạc thông qua kiểm soát axit amin.
Ảnh hưởng
Chỉ cần bổ sung một lượng nhỏ vitamin vào thức ăn của heo thành thục đã có ảnh hưởng rõ rệt đến tăng trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn, quá trình sinh sản. Một vài vitamin cũng có tác động tốt đến chất lượng thịt xẻ. Giá trị thực tế bổ sung vitamin trong thức ăn thương mại tùy thuộc vào việc cải thiện di truyền. DSM ước đoán rằng, do kiểu di truyền được cải thiện liên tục ở heo choai, nhu cầu vitamin chung cho mỗi năm thay đổi khoảng 1%.
Với sự lựa chọn và cải thiện liên tục tỉ lệ chuyển hóa thức ăn, lượng thức ăn tiêu thụ có xu hướng giảm theo thời gian. Vì vậy, cần có sự thay đổi hàm lượng vitamin thực tế trong thức ăn để duy trì sức tiêu thụ mỗi ngày của mỗi con vật nuôi. Ngoài ra, phương pháp chăn nuôi hiện đại với mật độ chăn nuôi tối ưu và số lượng thú nuôi lớn trong điều kiện công nghiệp cũng ảnh hưởng đến hàm lượng vitamin bổ sung. Những yếu tố trên có thể gây stress mãn tính trên thú và sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu cũng như hàm lượng vitamin trong thức ăn.
Người chăn nuôi và nhà quản lý trại nên nhận thức những vấn đề này, mối liên quan và những hiểu biết về ảnh hưởng của vấn đề trên đến đàn vật nuôi và trại của mình.
Nguồn: Tạp chí Heo
Đăng ký nhận bài viết qua Email!
