Bệnh Thương Hàn Trên Gia Cầm
Biên soạn: CTN-Gia cầm
1. Nguyên nhân gây bệnh
Do vi khuẩn Salmonella gallinarum gây ra. Salmonella là các vi khuẩn bắt màu gram âm. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
2. Phương thức truyền lây
Bệnh do Samonella có thể lây lan thông qua cả hai phương thức truyền dọc (từ mẹ sang con) và truyền ngang (giữa các con gà trong đàn).
- Lây truyền dọc: vi khuẩn từ buồng trứng xâm nhập vào phôi hoặc từ lỗ huyệt lây lan qua vỏ trứng, rồi vào trong máy ấp trứng và truyền lây cho gà con.
- Lây truyền ngang: gà con mới nở trong máy ấp bị nhiễm bệnh và lan truyền bệnh cho gà con ấp cùng máy; hoặc gà bệnh hay gà sống sót sau bệnh trở thành vật mang trùng làm lây lan cho những con khác. Quá trình lây truyền ngang có thể xảy ra thông qua tiếp xúc trực tiếp với cá thể bệnh hoặc gián tiếp thông qua tiếp xúc với thức ăn, nước uống, chất thải (phân) hay dụng cụ chăn nuôi mang mầm bệnh. Trong đó, quan trọng nhất là lây nhiễm qua phân chứa mầm bệnh.
3. Triệu chứng của bệnh
Triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ nhiễm, độ cường độc của vi khuẩn và tuổi nhiễm của gà. Thể cấp tính tỷ lệ chết có thể lên tới 5-10% trong tuần đầu.
Triệu chứng trên gà con 4 - 10 ngày tuổi:
- Gà con ốm yếu, ủ rũ, mắt lim dim, kêu liên hồi, không ăn, tụ tập gần đèn sưởi ấm.
- Phần lớn gà bị sốt cao, tiêu chảy lúc đầu loãng, thối, màu vàng. Sau đó gia cầm bệnh chuyển sang tiêu chảy phân trắng.
- Phân dính bết vào hậu môn làm tắc hậu môn, lòng đỏ (noãn hoàng) không tiêu được, bụng to dần rồi chết.
- Gà có thể khỏi bệnh sau 2-3 ngày nhưng cũng có khi kéo dài 1-2 tuần.
Bệnh ở gà lớn:
- Thường ở thể mãn tính, gà suy nhược, mào yếm nhợt nhạt, tiêu chảy thường xuyên phân màu xanh lục.
- Một số gà mái có bụng trương to.
- Gà đẻ sẽ giảm sản lượng trứng, trứng nhạt màu, nhỏ và rất dễ vỡ do vỏ mỏng, sần sùi, không đều. Vỏ trứng xù xì, dính máu ở vỏ hay trong lòng đỏ. Trứng có thể có màu vàng trắng hoặc đỏ sẫm do xuất huyết.
4. Bệnh tích của bệnh thương hàn
4.1. Gà con
- Gà con chết vào những ngày đầu (1-3 ngày):
- Lòng đỏ có màu vàng xanh, hôi thối, có độ lớn như lúc mới nở, tức là lòng đỏ không tiêu
- Gan và phổi sung huyết, xuất huyết
Bệnh tích ghi nhận trên gà chết ở 14 - 21 ngày tuổi:
- Gan, lách, dạ dày,và phổi sưng to có nhiều chấm hoại tử li ti màu trắng xám nhạt
- Lòng đỏ của nhiều con vẫn chưa tiêu và có màu vàng trắng, màu kem đôi khi xuất huyết
- Lách sưng to gấp 2-3 lần bình thường
- Thận xuất huyết đỏ
- Gà đi phân sống, do đó khi mổ ruột thấy thức ăn không tiêu
- Màng ngoài tim dày đục chứa nhiều dịch rỉ vàng.
- Ruột viêm có các mảng trắng trên niêm mạc ruột, viêm khớp, lách sưng to, thận sung huyết đỏ. Dạ dày chứa thức ăn bị cô đọng lại màu vàng.
4.2. Gà lớn
- Gà đẻ cũng rất hay mắc bệnh này, mổ khám có thể thấy buồng trứng có trứng non bị vỡ dính vào nhau tạo thành u, gà mất khả năng sinh sản và gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.
- Viêm buồng trứng, ống dẫn trứng, nang trứng méo mó dị hình và dễ vỡ ở ống dẫn trứng làm tắc ống dẫn trứng, gây viêm xoang bụng làm bụng xệ.
- Da sậm màu, cơ thể gầy còm (do bại huyết), gan sưng có hoại tử màu trắng xám và vàng nhạt, túi mật to, ruột viêm đỏ, loét rộng.
- Viêm phúc mạc, viêm cơ tim, màng tim có fibrin, dịch hòan có nốt hoại tử và có thể bị teo.
5. Phòng bệnh
5.1. Phòng bệnh bằng vệ sinh, tiêu độc khử trùng
- Chủ yếu là vệ sinh tốt môi trường, đặc biệt là nguồn nước, thức ăn.
- Sát trùng bằng thuốc sát trùng phù hợp một cách thường xuyên trong khu đang chăn nuôi gà, phun trực tiếp trên gà 1-2 lần/ tuần.
- Phun thuốc sát trùng chuồng trại định kỳ bằng 2-3 lần/tháng toàn bộ khu vực chăn nuôi. Xin vui lòng tham khảo thêm thông tin về các sản phẩm thuốc sát trùng hiện có trên thị trường trong phần ‘Sản phẩm - Thuốc sát trùng’.
5.2. Phòng bệnh bằng các biện pháp dinh dưỡng
- Lúc thời tiết thay đổi hoặc khi gà phải trải qua những stress trong quá trình nuôi như tiêm vacxin, vận chuyển nên tăng cường sức đề kháng cho gà bằng hỗn hợp vitamin, vitamin C. Xin vui lòng tham khảo thêm thông tin về các sản phẩm vitamin hiện có trên thị trường trong phần ‘Sản phẩm – Vitamin và khoáng chất’.
- Cung cấp khoáng chất, chất điện giải cho gà để tăng sức đề kháng. Xin vui lòng tham khảo thêm thông tin về các sản phẩm cung cấp chất điện giải hiện có trên thị trường trong phần ‘Sản phẩm – Chất điện giải’ và phần ‘Sản phẩm – Khoáng chất’.
5.3. Phòng bệnh bằng các biện pháp quản lý
- Chủng ngừa trong bệnh thương hàn ít hiệu quả nên ít được thực hiện.
- Áp dụng biện pháp chăn nuôi cùng vào cùng ra kết hợp với vệ sinh sát trùng kỹ càng trước mỗi đợt nuôi
- Đây là bệnh rất khó loại trừ được mầm bệnh. Cần loại thải ngay những con gà bị bệnh ngay khi mới phát hiện.
- Dùng kháng sinh có phổ khuẩn rộng trộn thức ăn, kết hợp với vitamin và khoáng chất hòa vào nước uống định kỳ, nhất là trong những giai đoạn gà bị stress hay thời tiết thay đổi để ngăn chặn hoặc tiêu diệt mầm bệnh.
6. Điều trị
Có thể dùng một trong những loại kháng sinh như Kanamycin Gentamycin, Enrofloxacin, Norfloxacin, Florphenicol… Kháng sinh có thể dùng dạng tiêm, dạng pha thức ăn hoặc nước uống. Thời gian sử dụng cần thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Xin vui lòng tham khảo thêm thông tin về thuốc kháng sinh điều trị bệnh do Samonella trên gia cầm hiện có trên thị trường trong phần ‘Sản phẩm – Kháng sinh điều trị bệnh Samonella’.
Kết hợp dùng thuốc trợ sức cho gà bằng một trong những sản phẩm vitamin hỗn hợp, vitamin C và chất điện giải cũng như men tiêu hóa để cải thiện sức khỏe của gà. Xin vui lòng tham khảo thêm thông tin về các sản phẩm men vi sinh sống (probiotics) hiện có trên thị trường trong phần ‘Sản phẩm – Men vi sinh sống (probiotics)’.
Tài liệu tham khảo
1. Antonio Zanella. Poultry disease manual.
2. Vegad J.L. 2007. A colour atlas of poultry diseases. International Book Distributing Co. ISBN 978-81-8189-130-3.
3. Elkin N., 2013. Atlas of Pathology. PoultryMed.
4. Evan Dinev, 2010. Disease of Poultry. ISBN: 978-954-9411-12-6
Đăng ký nhận bài viết qua Email!
